Các thỏa thuận này có thể sớm đi vào thực thi khi không cần quốc hội Mỹ thông qua.
“Thu hoạch sớm” nên hơi “nhẹ cân”
Thông tin trên nằm trong thông báo mà ông Trump gửi Quốc hội Mỹ vào tối 16/9 được Nhà Trắng công bố, nhưng không có nhiều nội dung chi tiết. Thỏa thuận mà Mỹ và Nhật Bản đang đàm phán sẽ mở rộng cơ hội cho các đơn vị sản xuất nông sản Mỹ, vốn chịu ảnh hưởng nặng nề từ cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, được tiếp cận thị trường Nhật Bản. Mức độ mở cửa cũng tương tự những gì mà hai nước từng nhất trí khi Mỹ còn là thành viên của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) trước khi ông Trump rút Mỹ khỏi Hiệp định này hồi đầu năm 2017.
Đổi lại, Mỹ dự kiến sẽ giảm thuế đối với một số mặt hàng công nghiệp của Nhật. Bên cạnh đó, Mỹ và Nhật Bản còn đàm phán một thỏa thuận về thương mại kỹ thuật số, ông Trump cho hay.
Ông Trump dự kiến các thỏa thuận sẽ được ký kết trong một vài tuần tới, có thể diễn ra bên lề cuộc họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, nơi ông dự kiến sẽ gặp Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. Cả hai thỏa thuận đều sẽ được ký theo cơ chế chấp thuận nhanh nên sẽ không cần phải bỏ phiếu thông qua tại quốc hội Mỹ.
Tuy nhiên, theo tờ Financial Times, thỏa thuận sơ bộ Mỹ - Nhật, hay còn gọi là thỏa thuận “thu hoạch sớm”, tỏ ra tương đối “nhẹ cân” khi bỏ qua lĩnh vực dịch vụ và nhiều mặt hàng sản xuất. Một vấn đề cũng chưa rõ ràng là lĩnh vực ô tô, vốn là một điểm xung đột lợi ích của hai quốc gia, có được đưa vào nội dung thỏa thuận lần này hay không.
Ông Yoshihide Suga - Chánh Văn phòng nội các Nhật Bản, cho biết thông báo của chính phủ Mỹ gửi Quốc hội là một thủ tục nội bộ của Mỹ và Nhật Bản sẽ không đưa ra bình luận chính thức nào. “Cuối tháng 8 vừa qua, Bộ trưởng Toshimitsu Motegi và Đại diện thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer đã đạt được thỏa thuận đối với các nội dung chính về nông nghiệp, công nghiệp và thương mại kỹ thuật số và điều đó đã được xác nhận bởi hai nhà lãnh đạo”, ông Suga nói. Ông Suga cho biết hai đoàn đàm phán vẫn đang tiếp tục làm việc để giải quyết các vấn đề còn lại để kịp hoàn tất trước thềm Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.
Quan chức thương mại hai nước cũng đang chạy đua với thời gian để rà soát pháp lý nội dung thỏa thuận sơ bộ đó vào cuối tháng 9, một quá trình mà thông thường phải kéo dài hàng tháng trời. Nhật Bản dự kiến sẽ phê chuẩn thỏa thuận vào cuối năm nay.
 |
|
Tổng thống Trump dự kiến sẽ gặp Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trong một vài tuần tới |
Để ngỏ ô tô đến phút chót
Với việc hầu hết các nội dung đã được thống nhất về mặt nguyên tắc, các cuộc tiếp xúc cấp Trưởng đoàn đàm phán không còn cần thiết nữa, và ông Motegi đã được bổ nhiệm sang làm Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản. Tuy nhiên, vẫn có một số vấn đề chi tiết rất quan trọng, chẳng hạn như hình thức cam kết của Mỹ về việc không đánh thuế ô tô, có thể cần đàm phán vào phút cuối trước khi xong xuôi một bản thỏa thuận hoàn chỉnh để ông Abe và ông Trump đặt bút ký.
Nhật Bản muốn Mỹ từ bỏ ý định viện dẫn lý do bảo đảm an ninh quốc gia để đánh thuế đối với xe hơi và linh kiện xe hơi Nhật Bản, nhưng xem ra phía Mỹ khó chấp nhận nhượng bộ như vậy.
Ông Trump cho biết chính quyền của ông mong muốn có thêm nhiều cuộc đàm phán với Nhật Bản để “đạt được thỏa thuận thương mại toàn diện, tạo ra thương mại công bằng và có đi có lại giữa Mỹ và Nhật Bản”, mặc dù giới phân tích cho rằng chưa chắc Tokyo đã muốn đàm phán một thỏa thuận sâu hơn.
Thỏa thuận “thu hoạch sớm” dù gì cũng được xem là một thông tin tích cực để ông Trump xoa dịu nông dân Mỹ, những người đang mất dần kiên nhẫn với các chính sách thương mại của vị Tổng thống.
Nhiều đơn vị sản xuất nông sản Mỹ đã mất thị phần vào tay các đối thủ đến từ châu Âu và các nước thuộc Thái Bình Dương khi những khu vực này đều đã có hiệp định thương mại tự do với Nhật Bản.
Hải Châu
